เป็นโครงสร้างหลักอีกส่วนหนึ่งของอาคาร มีหน้าที่รับน้ำหนักทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นพื้นชั้นล่าง ชั้นบน ผนัง และหลังคา โดยโครงสร้างของเสาต้องมีความมั่นคง และแข็งแรง ยิ่งถ้าอาคารมีหลายชั้น การออกแบบโครงสร้างเสายิ่งต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก เสา คือ ส่วนหนึ่งของโครงสร้างที่มีความสําคัญอย่างมาก เนื่องจากต้องแบกรับน้ำหนักของอาคารทั้งหลัง เมื่อเสาเกิดการพังทลาย มักส่งผลให้โครงสร้างทั้งหลังพังถล่มลงมา ดังนั้นต้องมีการเสริมความแข็งแรงให้แก่เสา เพื่อให้สามารถต้านทานแรงต่าง ๆทั้งจากภายในเช่น น้ำหนักของอาคาร น้ำหนักของตัวเสาเอง หรือแรงจากแผ่นดินไหวที่อาจเกิดขึ้น
ประเภทของเสาโครงสร้างในประเทศไทยมักมีการใช้งานกันอยู่ 3 ประเภท คือ
- เสาไม้ มักพบได้ในบ้านเรือนสมัยเก่า โดยส่วนใหญ่ใช้วัสดุจากไม้ในการก่อสร้าง มักเลือกใช้ไม้แข็งที่มีคุณสมบัติพิเศษคือ ปลวกหรือแมลงไม่กัดกิน หรือมีการดัดหรือบิดจากความชื้นน้อยเช่น ไม้ตะเคียน, ไม้ชิงชัน, ไม้เต็ง, ไม้มะม่วง หรือจะเป็นไม้เนื้อแกร่ง พวก ไม้ประดู่, ไม้แดง, ไม้เกลือ เป็นต้น
- เสาคอนกรีตเสริมเหล็ก ทำมาจากคอนกรีตเหล็กเสริม เพื่อเพิ่มกำลังให้สามารถรับแรงอัด แรงดัด และแรงดึงได้มากยิ่งขึ้น รวมทั้งทนไฟ ทนน้ำหรือความชื้นได้มากขึ้นด้วย อีกทั้งยังหมดปัญหาเรื่องแมลงหรือปลวกที่กินไม้เป็นอาหาร ทั้งยังสามารถออกแบบได้หลากหลายรูปแบบ และหลายขนาดตามความหมาะสม พบมากที่สุดในการก่อสร้าง ณ ปัจจุบัน
- เสาเหล็ก ไม่ว่าจะเป็นเสาเหล็กรูปพรรณ (รูปตัว I หรือ H) มักพบในอาคารขนาดใหญ่ที่รับแรงมาก ๆ หรือเสาโครงข้อแข็ง (Tube) มักพบในอาคารขนาดเล็ก รับแรงไม่มากนัก ซึ่งเสาเหล็กมีข้อดีคือก่อสร้างได้รวดเร็ว แต่การดูแลรักษาค่อนข้างยาก
ประเภทของเสาคอนกรีตเสริมเหล็ก
เสาโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กในเชิงวิศวกรรมนั้น มักถูกแบ่งเป็นหลาย ๆ รูปแบบตามลักษณะของการรับน้ำหนัก หรือตามการออกแบบ เพื่อให้เข้าใจได้ง่าย ในตอนนี้เราจะมาอธิบายประเภทของเสาที่หลายๆ ท่านมักจะพบเห็นได้ง่ายตามการก่อสร้างทั่วไป ซึ่งแบ่งเป็น 5 ประเภท
- เสาปลอกเดี่ยว เป็นเสาคอนกรีตเสริมเหล็ก โดยมีเหล็กยืน (เหล็กเสริมแนวดิ่ง) รัดด้วยเหล็กปลอกเป็นวง ๆ โดยเหล็กปลอกที่รัดอาจจะมีวงเดียวหรือหลายวงก็ได้
- เสาปลอกเกลียว เป็นเสาคอนกรีตที่เสริมเหล็ก โดยมีเหล็กยืน (เหล็กเสริมแนวดิ่ง) รัดด้วยเหล็กปลอกที่เป็นเกลียวรัดต่อเนื่อง เสาประเภทนี้จะรับแรงได้ดีกว่า เสาปลอกเดี่ยวประมาณ 15% โดยปกติจะใช้กับเสากลม หรือเสาหลายเหลี่ยม
- เสาปลอกเกลียวเสริมแกนเหล็ก จะมีลักษณะเหมือนกับเสาปลอกเกลียวธรรมดาแต่จะมีเหล็กรูปพรรณเสริมอยู่ตรงแกนกลาง ส่วนใหญ่ใช้เหล็กรูปตัวไอ (I) หรือเหล็กรูปตัวเฮช (H) ที่มีขนาดความหนาเหล็กไม่มาก มักออกแบบเมื่อต้องการลดขนาดเสาให้เข้ากับแบบสถาปัตยกรรม
- เสาเหล็กหุ้มด้วยคอนกรีต คล้ายกับเสาปลอกเกลียวเสริมแกนเหล็ก แต่เหล็กที่ใช้ตรงแกน นิยมใช้เหล็กแผ่นหนาๆ นำมาตัดเชื่อมหรือย้ำหมุดให้ได้รูปหน้าตัดเป็นตัว “H” ขนาดใหญ่ และหุ้มด้วยตะแกรงเหล็กและคอนกรีตไม่น้อยกว่า 6 ซม. เสาชนิดนี้นิยมใช้ในกรณีที่ต้องการให้เสามีขนาดเล็ก แต่รับน้ำหนักได้มาก
- เสาคอนกรีตหุ้มท่อเหล็ก เป็นเสาที่มีเปลือกนอกเป็นเหล็ก ภายในเป็นคอนกรีต จะไม่มีการเสริมเหล็กเพิ่มภายใน เสาประเภทนี้จะรับน้ำหนักไม่มาก และตรงปลายเสาต้องใช้แผ่นเหล็กเชื่อมติดท่อเหล็กเพื่อช่วยในการกระจายน้ำหนัก
ขอขอบคุณรูปภาพประกอบ จาก : โครงการ อาคารเรียนอาคารหอประชุม โรงเรียนอนุบาลเทียนเล่มน้อย จ.เชียงใหม่
